Pismo ręczne

Pismo ręczne, w odróżnieniu od druku, zaczęło być kojarzone ze sposobem pisma charakterystycznym dla konkretnej osoby. Indywidualizm w formie pisma ręcznego może zachodzić w obrębie członków tej samej rodziny, a także wśród dzieci uczonych tego samego systemu zapisu przez tego samego nauczyciela. Ów indywidualizm najwyraźniej rozpoczyna się na bardzo wczesnym etapie życia, gdy dziecko wciąż jeszcze bazgrze i rysuje. Nauka pisania zwykle przebiega etapowo. W kolejnych klasach szkoły podstawowej uczniowie w coraz większym stopniu doskonalą tę umiejętność. W I klasie opanowują pismo elementarne, koncentrując się głównie na elementach pisma i łączeniu liter z kolejnymi w obrębie wyrazu. W II klasie dochodzą do etapu pisma swobodnego. W III klasie osiągają stadium pisma płynnego, kiedy to słuchając, mogą płynnie zapisywać zasłyszane zdania.
Prawidłowe pismo ręczne charakteryzuje się trzema kryteriami: czytelnością (możliwością rozpoznania danej litery), pisemnością (właściwym łączeniem danej litery z innymi) oraz estetyką (kategoria subiektywna.
Błędy, jakie pojawiają się najczęściej w piśmie ręcznym:
Błędy konstrukcyjne: naruszenie kształtu, nieodpowiednie odtwarzania form liter, niedopełnianie kształtów, złe proporcje, brak spoistości elementów litery, zniekształcanie linii.
Błędy łączenia liter w wyrazach: nieprawidłowe łączenie liter tworzących wyrazy lub brak łączenia, prowadzące do utraty czytelności i estetyki pisma.
Błędy proporcjonalności: nieprawidłowe zagęszczanie liter w wyrazie czy wyrazów w zdaniu, brak odstępów między wyrazami, zachwianie proporcji liter w wyrazach oraz nierównomierna wysokość liter.
Błędy nierównomiernego pochylenia liter: zmiana kierunku pochylenia liter w wyrazie oraz w całym tekście.
Istnieje również bardzo artystyczny, stylizowany rodzaj pisma zwany kaligrafią, stosowany w ozdobnych rękopisach.